Lời dạy cuối cùng của đức Phật
trước khi nhập Niết bàn
(PGVN)
"Này! Các người phải tự mình thắp đuốc lên mà đi!
Các người hãy lấy Pháp của ta làm đuốc! Hãy theo Pháp của ta mà tự giải thoát!
Ðừng tìm sự giải thoát ở một kẻ nào khác, đừng tìm sự giải thoát ở một nơi nào
khác, ngoài các người!..".
1. Phật báo
tin sắp nhập Niết bàn
Khi giác
hạnh đã viên mãn thì Phật đã 80 tuổi. Ðến đây, sắc thân tứ đại của Ngài cũng
theo luật vô thường mà biến đổi, yếu già. Năm ấy Ngài vào hạ ở rừng Sa La trong
xứ Câu Ly, cách thành Ba La Nại chừng 120 dặm. Một hôm, Ngài gọi ông A Nan,
người đệ tử luôn luôn ở bên cạnh Ngài đến và phán bảo:
-"A Nan! Ðạo ta nay đã
viên mãn. Như lời nguyện xưa, nay ta đã có đủ bốn hạng đệ tử: Tỳ kheo, Tỳ kheo
Ni, Ưu Bà Tắc, Ưu Bà Di. Nhiều đệ tử có thể thay ta chuyển xe pháp, và đạo ta
cũng đã truyền bá khắp nơi. Bây giờ ta có thể rời các ngươi mà ra đi. Thân hình
ta, theo luật vô thường, bây giờ như một cổ xe đã mòn rã. Ta đã mượn nó để chở
pháp, nay xe đã vừa mòn mà pháp cũng đã lan khắp nơi, vậy ta còn mến tiếc làm
gì cái thân tiều tụy này nữa? A Nan! Trong ba tháng nữa ta sẽ nhập Niết bàn".
Tin đức Phật
sắp vào Niết bàn, lan ra như một tiếng sét. Các đệ tử của Ngài đi truyền giáo ở
các nơi xa, lục tục trở về để cùng đấng Giác Ngộ chia ly lần cuối.
Trong thời
gian ba tháng cuối cùng của Ngài, đức Phật vẫn không nghỉ ngơi, mà vẫn tiếp tục
đi truyền đạo. Một hôm Ngài đi thuyết pháp ngang qua một khu rừng, gặp một
người làm nghề đốt than, ông Thuần Ðà, thỉnh Ngài về nhà để thọ trai. Ngài im
lặng nhận lời cùng các đệ tử theo ông về. Ðến nhà ông Thuần Ðà dọn ra cúng dường Ngài một bát cháo nấm Chiên đàn, thường
gọi là nấm heo rừng, vì giống nấm này rất được giống heo rừng ưa thích.
Thụ trai
xong, Phật cùng các đệ tử từ giã ông Thuần Ðà ra đi. Ðược một quãng đường, Ngài
giao bình bát cho ông A Nan và truyền treo võng lên, trong rừng cây Ta La (Tàu
dịch là cây song thọ, cây có hai nhánh lớn chia ra như hai cái nạn), để Ngài
nằm nghỉ. Ngài nằm xuống võng đầu trở về hướng Bắc, mình nghiêng về phía tay
phải, mặt xây về hướng mặt trời lặn, hai chân tréo vào nhau.
Nghe tin
Ngài sắp nhập Niết bàn, dân chúng quanh vùng đến kính viếng rất đông, trong số
ấy có một ông già ngoài 80 tuổi, tên Tu Bạc Ðà La đến xin xuất gia thọ giới Sa
di với Ngài, Ngài hoan hỷ nhận lời. Ðó là người đệ tử chót trong đời Ngài.
2. Phật nói
Kinh Di Giáo và những lời phú chúc
Lúc bấy giờ
các đệ tử của Ngài đều có mặt đông đủ, chỉ trừ ông Ca Diếp vì đi thuyết pháp
xa, chưa về kịp. Ngài hội tất cả đệ tử và tín đồ đến quanh Ngài và dặn dò một
lần cuối. Ngài phú chúc như sau:
Cây “Sa la” bị gọi sai chính là cây ngọc kỳ lân, đầu lân, hay hàm rồng,
tên khoa học là Couroupita guianensis, thuộc họ Lecythidaceae, chi lộc
vừng (Barringtonia), người Ấn cũng xem là một loài cây thiêng, được
trồng ở một số đền thờ Hindu giáo, nhưng họ gọi loài này là Nagakeshar,
hay Nagalingam. Người Trung Quốc và người Nhật đều gọi Sāla là Sa la
song thụ, song ít nhiều vẫn có nhầm lẫn, còn tiếng Thái Lan gọi là
“ดอกพะยอม”.
Sau đó đức Phật đi về phía rừng cây sa-la gần thành
Câu-Thi-Na. Ông A-Nan sửa soạn chỗ nằm cho đức Phật, giữa
hai cây sa-la. Đức Phật nằm nghiêng về phía tay mặt, đầu
hướng về phía Bắc, trong thế sư tử tọa.
Các vị tỳ khưu ngồi vây quanh đức Phật, tất cả đều biết
đức Phật sẽ nhập Niết-bàn vào gần sáng. Lúc đó, không phải
là mùa hoa, ấy thế mà các cây sa-la nở hoa trắng xóa, hoa
rụng phủ lên áo của đức Phật. Theo lệnh của đức Phật, ông
A-Nan đi vào thành Câu-Thi-Na báo tin cho dân chúng biết.
Họ đến đông đảo, đức Phật nói pháp cho họ nghe. Trong số
những người đó, có một người tu ngoại đạo, quán thông kinh
sách, thọ đã 120 tuổi, tên là Tu-Bạt-Đà-La. Ông ta xin yết
kiến đức Phật, ông A-Nan không thuận vì đức Phật đang mệt;
tuy nhiên đức Phật bảo cứ cho ông ta vào. Ông hỏi một câu,
đức Phật đáp, ông đại ngộ, xin xuất gia thành sa-môn. Đức
Phật ưng thuận. Như vậy ông Tu-Bạt-Đà-La là người cuối
cùng được Phật độ. Ông không nỡ thấy đức Phật nhập
Niết-Bàn nên tự ý vào Hỏa quang tam-muội để nhập Niết-Bàn
trước Phật (lúc này, các ngài Xá-Lợi-Phất, Mục-Kiền -Liên,
La-Hầu-La đều đã viên tịch, còn ngài Ma-Ha Ca-Diếp đang đi
hoằng pháp ở xa).
Đức Phật phó chúc: “Đừng thấy Như Lai nhập Niết-bàn mà cho
là chánh pháp của Như Lai mất hẳn. Chánh pháp đã được Như
lai giảng giải cặn kẽ cho mọi người, Như Lai không dấu
diếm gì cả. Các vị đừng đi tìm một chỗ nương tựa bên ngoài
nào khác. Mỗi người phải lấy chánh pháp làm nơi nương tựa.
Mỗi người phải là một hòn đảo cho chính mình. Tam Bảo có
sẵn trong tâm mỗi người, khả năng giác ngộ là Phật, pháp
môn tu học là Pháp, duyên hỗ trợ cho tu tập là Tăng. Tam
Bảo ở trong mỗi người, đó là nơi nương tựa an ổn nhất. Hãy
an trụ trong chính niệm, trong tứ niệm xứ... Hỡi các tỳ
khưu, ai còn thắc mắc điều gì về giáo pháp thì đây là lúc
nên hỏi”.
Nói ba lần như vậy mà không ai lên tiếng. Đức Phật đưa mắt
yên lặng nhìn đại chúng rồi nói: “Này
các tỳ-khưu, hãy nghe Như Lai nói đây: vạn pháp vô thường,
có sinh thì có diệt. Các vị hãy tinh tiến lên để đạt giải
thoát”.
Nói xong, đức Phật nhắm mắt.
Bỗng
nhiên đại địa rung động. Hoa sa-la rụng xuống như mưa. Mọi
người tự nhiên thấy tâm thần chấn động. Đức Phật Thích-Ca
Mâu-Ni đã nhập Niết-bàn. □
(chép trong Kinh Đại Bát-Niết-Bàn)
